Đất chua là một trong những nguyên nhân chính gây ra những tác động xấu đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Vậy biện pháp cải tạo đất chua hiệu quả là gì? Mời bà con cùng tìm hiểu chi tiết vấn đề này thông qua bài viết dưới đây của Thủy Sính nhé!
1. Khái niệm về đất chua
Đất chua là hiện tượng tính chất hóa học của đất bị thay đổi, đặc trưng bởi độ pH thấp dưới 6.5. Điều này dẫn đến việc cây trồng hấp thụ kém các khoáng chất quan trọng như canxi (Ca), magie (Mg) và kali (K), gây cản trở quá trình sinh trưởng và phát triển. Đất chua cũng làm ảnh hưởng đến vi sinh vật có lợi trong đất, làm giảm khả năng phân giải các chất hữu cơ và khoáng chất.
2. Nguyên nhân khiến đất trồng bị chua
Sau khi tìm hiểu đất chua là gì? Chắc hẳn, bà con rất tò mò về nguyên nhân nào khiến đất bị chua? Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng đất bị chua:
- Do trời mưa hoặc do tưới nước quá nhiều khiến các chất dinh dưỡng quan trọng có trong đất bị rửa trôi như canxi (Ca), Magie (Mg), Kali (K),…xuống đất sâu, sông suối, ao hồ. Điều này làm đất mất đi tính kiềm khiến giảm nồng độ pH, từ đó đất sẽ bị chua
- Do bà con sử dụng phân chưa ủ hoai mục hòa toàn cho cây trồng
- Phân bón chứa nitơ, như urê hoặc amoni, khi phân hủy sẽ tạo ra axit trong đất. Việc bón phân quá nhiều mà không có biện pháp cải thiện sẽ làm tăng độ chua của đất.
- Do các chất hữu cơ tự nhiên bị phân giải sinh ra các axit Cacbonic (H2CO3), axit Sunfuric (H2SO4), axit Nitric (HNO3) axit Axetic (CH3COOH). Những axit này hòa tan ion Ca2+, Mg2 và rửa trôi, làm cho đất chua.
- Do sử dụng phân khoáng có gốc axit Sunfat amon (SA), Sunfat kali (K2SO4), Clorua kali (KCl)…Sau khi hấp thụ cation (Ca2+,K+, Mg+), sẽ thải ra ion H+ vào trong đất để cân bằng điện tích. Khi đó ion H+ sẽ kết hợp với các muối gốc Sunphat, Clorua và tạo ra các axit H2SO4, HCl gây chua đất.
3. Tác hại của đất chua
Đất chua không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng mà còn tác động đến hệ vi sinh vật trong đất:
3.1 Đối Với Cây Trồng
- Ức chế quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng, đặc biệt là các khoáng đa trung vi lượng như K+, Ca2+, Mg2+, Mo. Điều này làm chậm quá trình sinh trưởng của cây, dẫn đến hiện tượng cây còi cọc, khó đậu hoa, đậu quả.
- Tăng nồng độ độc tố của ion Al3+, gây hại cho rễ cây, làm rễ bị bó, chùn lại không phát triển.
- Vi sinh vật có lợi trong đất bị ức chế, không thể phân hủy chất hữu cơ, dẫn đến tình trạng đất bị bí chặt, nghèo dinh dưỡng, gây ra các bệnh như nấm và tuyến trùng.
3.2 Đối Với Vi Sinh Vật Trong Đất
- Giảm sút số lượng vi sinh vật có lợi, đặc biệt là các vi sinh vật cố định đạm, làm giảm khả năng cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng.
- Ức chế khả năng phân giải các chất hữu cơ khó tan trong đất, dẫn đến đất kém màu mỡ và giảm độ thoáng khí.
>>>Xem thêm cách bổ sung acid humic thúc đẩy vi sinh vật phát triển
4. Những biện pháp cải tạo đất chua hiệu quả
Biện pháp nào để cải tạo đất chua hiệu quả? Đây chắc hẳn là vấn đề mà bà con quan tâm nhất khi gặp phải tình trạng này. Dưới đây là một số cách khắc phục mà bà con có thể áp dụng để cải thiện chất lượng đất..
4.1 Bón vôi cho đất
Cách đơn giản để trung hòa tính axit của đất là bổ sung các chất kiềm như vôi. Những loại vôi thường được sử dụng để cải tạo đất chua như: bột đá vôi (CaCO3), vôi tôi (Ca(OH)2), vôi nung (CaO) hay dolomite lime (CaMg(CO3)2). Thuỷ Sính khuyến khích bà con sử dụng loại vôi dolomite lime vừa bổ sung các nguyên tố kiềm vừa cung cấp khoáng chất cần thiết cho cây trồng.
- Cách thức áp dụng: Trước khi bón vôi, nông dân nên cày xới đất để tăng khả năng thẩm thấu. Lượng vôi cần thiết thường dao động từ 500-1000 kg/ha, tùy thuộc vào mức độ chua của đất. Bón vôi trước khi gieo trồng từ 2-3 tháng để vôi có đủ thời gian phân hủy và tác động.
4.2 Bổ sung phân hữu cơ cho đất
Để khắc phục đất bị chua, bà con nên bổ sung phân hữu cơ như phân chuồng, phân xanh nhằm cung cấp nguồn thức ăn cho các vi sinh vật có lợi. Hoạt động của các chủng vi sinh này sẽ giúp đất tơi xốp, giảm đáng kể độ chua của đất.
Ngoài ra, bà con có thể bổ sung thêm than bùn hoặc giá thể có lợi cho đất trồng để cải thiện chất hữu cơ trong đất.
4.3 Không lạm dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật
Bà con không nên lạm dụng phân bón vô cơ hay thuốc bảo vệ thực vật, vì các chất có trong những sản phẩm này nếu không được phân huỷ sẽ tích tụ khiến đất bị chua và dễ bị ngộ độc. Để khắc phục tình trạng này, bà con nên ưu tiên bổ sung các loại chế phẩm sinh học, vi sinh vật đối kháng, và các thiên địch giúp bảo vệ mùa màng một cách tự nhiên.
4.4 Quản lý nguồn nước
Tưới nước quá nhiều dẫn đến rửa trôi chất dinh dưỡng và làm tăng độ chua của đất. Bà con nên tưới vừa đủ ẩm, đảm bảo lượng nước thấm vào đất mà không gây ngập úng. Nên xây dựng hệ thống rãnh thoát nước tốt giúp ngăn ngừa tình trạng ứ đọng và tăng cường khả năng cải tạo đất.
5. Những câu hỏi thường gặp khi cải tạo đất chua
Bón vôi cho đất sau bao lâu thì hiệu quả?
Tác động của vôi lên độ pH của đất thường bắt đầu sau khoảng 2-3 tuần và đạt hiệu quả tối đa sau 2-3 tháng. Tuy nhiên, thời gian cụ thể phụ thuộc vào loại vôi, điều kiện thời tiết và mức độ cày xới đất trước khi bón.
Dấu hiệu của việc bón quá nhiều vôi là gì?
Việc bón quá nhiều vôi có thể làm đất trở nên kiềm (pH quá cao), gây khó khăn cho cây trong việc hấp thụ một số chất dinh dưỡng như sắt và mangan. Dấu hiệu nhận biết bao gồm cây bị vàng lá, còi cọc và thiếu các vi lượng quan trọng dù được bón phân đầy đủ.
Làm thế nào để duy trì độ pH ổn định sau khi đã cải tạo đất chua?
- Tiếp tục kiểm tra độ pH đất định kỳ mỗi năm.
- Luân canh cây trồng với cây họ đậu và cây phủ đất để giữ độ pH ổn định.
- Hạn chế sử dụng phân bón hóa học có tính axit và chuyển sang sử dụng phân hữu cơ hoặc phân sinh học thân thiện với đất.
Thực hiện các biện pháp cải tạo đất chua là việc làm cần thiết để không ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của cây trồng. Bà con nên áp dụng các phương pháp cải tạo đất đúng thời điểm và đúng kỹ thuật để đạt được hiệu quả lâu dài. Với những chia sẻ trên của Thuỷ Sính, hy vọng sẽ giúp ích cho bà con nông dân trong quá trình chăm sóc cây trồng