Nấm Fusarium là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các loại bệnh nguy hiểm cho cây trồng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng nông sản.Tại sao nó lại có sức phá hoại lớn đến vậy? Và quan trọng hơn, làm thế nào để bảo vệ cây trồng khỏi mối đe dọa này? Hãy cùng Thủy Sính khám phá những thông tin chi tiết qua bài viết dưới đây.
1. Nấm fusarium là gì?
Nấm Fusarium là một chi nấm đất bao gồm nhiều loài khác nhau, gây ra các bệnh nghiêm trọng trên nhiều loại cây trồng. Nhiều loài Fusarium là hoại sinh vô hại, đóng vai trò phân hủy chất hữu cơ trong đất.
Tuy nhiên, phần lớn nấm fusarium là tác nhân gây bệnh nghiêm trọng, xâm nhập vào cây qua rễ hoặc các vết thương, phát triển trong hệ thống mạch dẫn, cản trở việc cung cấp nước và dinh dưỡng, dẫn đến các triệu chứng như héo rũ, thối rễ, thối thân và giảm năng suất cây trồng.
Các điều kiện thúc đẩy sự phát triển nấm Fusarium spp
- Nhiệt độ: Nấm Fusarium spp. có khả năng phát triển mạnh trong khoảng từ 27°C đến 30°C.
- Độ ẩm: Độ ẩm không khí và đất cao tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển. Thoát nước kém hoặc tưới nước quá nhiều cũng hỗ trợ bệnh lây lan.
- Đất và dinh dưỡng: Đất chua, nặng hoặc mất cân bằng dinh dưỡng có thể tạo điều kiện cho nấm phát triển.
- Mật độ cây trồng: Trồng cây quá dày đặc tăng độ ẩm và tạo môi trường thuận lợi cho nấm phát triển.
2. Cơ chế gây hại của nấm Fusarium spp đối với cây trồng
Xâm nhập qua rễ và tấn công hệ thống mạch dẫn: Nấm Fusarium thường xâm nhập vào cây qua các vết thương ở rễ hoặc qua các lỗ hở tự nhiên, sau đó lan rộng trong hệ thống mạch dẫn, đặc biệt là mạch gỗ. Sự lấp đầy mạch gỗ bởi sợi nấm cản trở quá trình vận chuyển nước và chất dinh dưỡng, dẫn đến hiện tượng héo rũ và chết cây.
Sản sinh độc tố: Trong quá trình phát triển, nấm Fusarium sản sinh các độc tố như trichothecenes, zearalenone và fumonisins. Những độc tố này gây hại cho tế bào thực vật, làm suy giảm chức năng sinh lý và có thể dẫn đến chết tế bào.
Gây thối rễ và thối thân: Nấm Fusarium gây thối rễ, làm vỏ rễ tuột khỏi phần gỗ và xuất hiện các sọc nâu lan dần vào rễ cái. Khi bệnh nặng, tất cả các rễ đều bị thối, dẫn đến cây chết.
Lây lan nhanh: Nấm Fusarium có thể tồn tại trong đất và lây lan qua hạt giống, cây giống, nước tưới và gió, làm tăng phạm vi và mức độ gây hại trên diện rộng.
3. Các loại bệnh phổ biến do loại nấm Fusarium spp gây ra
Bệnh héo rũ do Fusarium oxysporum gây ra làm cây trồng vàng lá, héo dần từ dưới lên, thân cây chuyển màu nâu khi cắt ngang và cuối cùng chết đứng. Nấm xâm nhập qua rễ, lan vào hệ thống mạch dẫn, làm tắc nghẽn dòng chảy nước và dinh dưỡng. Các cây dễ nhiễm bệnh gồm sầu riêng, cà phê, tiêu, cà chua, và khoai tây..
Bệnh vàng lá thối rễ do Fusarium spp. gây ra làm rễ cây thối đen hoặc nâu, mất khả năng hút nước và dinh dưỡng, dẫn đến cây còi cọc, vàng lá và chết dần. Bệnh thường xảy ra trên sầu riêng, tiêu, cà phê, dưa leo và cà tím, đặc biệt khi đất bị nén chặt hoặc tưới nước quá nhiều.
Bệnh thối trái do Fusarium spp. gây ra xuất hiện các vết thối mềm trên trái, thường kèm lớp mốc hồng hoặc trắng. Trái bị nhiễm bệnh thường rụng sớm hoặc không phát triển đầy đủ, ảnh hưởng đến cây sầu riêng, tiêu, cà chua, xoài và cam quýt.
Bệnh thối thân do Fusarium spp. gây ra biểu hiện qua các triệu chứng đặc trưng như sau: lá cây mất gân nhỏ, úa vàng, héo dần, chuyển sang màu vàng, sau đó rụng. Trên thân cây, xuất hiện các vết thối mềm, màu nâu sẫm hoặc đen, thường tại các đốt hoặc vết thương, làm cho vỏ thân bong tróc. Trên bề mặt vết bệnh, có thể thấy các cấu trúc bào tử nấm màu cam nhạt, nhỏ, hình bình cầu.
Bệnh vàng lá do Fusarium spp. gây ra thường gặp trên các cây như sầu riêng, tiêu, cà phê, và các loại rau màu. Dấu hiệu nhận biết là lá chuyển từ xanh sang vàng, khô héo dần và rụng, bắt đầu từ lá già rồi lan lên lá non. Ở giai đoạn nặng, toàn bộ cây có thể bị suy yếu, dẫn đến héo rũ và chết.
4. Cách xử lý khi vườn bị nấm Fusarium tấn công
Xử lý cây bị bệnh
- Loại bỏ cây bệnh: Nhổ bỏ ngay các cây bị nhiễm nặng, tránh lây lan.
- Cắt tỉa phần bị bệnh: Nếu cây chỉ nhiễm nhẹ, cắt bỏ phần rễ và thân bị nhiễm.
- Tiêu hủy tàn dư bệnh: Không để lại tàn dư cây bệnh trong vườn, nên đốt hoặc xử lý cách xa khu trồng trọt.
Xử lý đất trồng
- Xử lý đất bằng vôi: Rải vôi bột (20-30 kg/100m²) để diệt nấm.
- Phơi đất: Cày xới đất, phơi nắng từ 10-15 ngày để tiêu diệt mầm bệnh.
- Xử lý đất bằng Trichoderma: Sử dụng nấm đối kháng Trichoderma để ức chế sự phát triển của Fusarium.
Sử dụng thuốc trừ nấm
- Thuốc hóa học (khi nhiễm nặng): Bà con có thể sử dụng kết hợp 2 loại thuốc sau đến từ nhà Thủy Sính: Amicol 360EC (chứa Difenoconazole, Propiconazole, Tebuconazole) kết hợp cùng Yoshino 70WP (chứa Propineb). Amicol tiêu diệt nấm Fusarium từ bên trong cây bằng cách phá hủy màng tế bào, trong khi Yoshino 70WP tạo hàng rào bảo vệ bên ngoài, ngăn chặn bào tử nấm lây lan. Kết hợp cả hai sẽ giúp trị bệnh hiệu quả và hạn chế tái nhiễm.
- Lưu ý:
- Phun cả trên lá và dưới gốc để phát huy tối đa hiệu quả
- Nên phun vào sáng sớm hoặc chiều mát để gia tăng tối đa hiệu quả.
5. Làm thế nào để phòng ngừa nấm Fusarium spp?
Nấm Fusarium spp. là tác nhân gây ra nhiều bệnh nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng cây trồng. Để phòng ngừa hiệu quả, người nông dân có thể áp dụng các biện pháp sau:
Quản lý đất và nước: Đảm bảo đất thoát nước tốt Tránh tình trạng ngập úng vì độ ẩm cao là điều kiện thuận lợi cho Fusarium phát triển. Duy trì độ pH trong khoảng 6,5 – 7,0, sử dụng phân bón chứa nitơ dạng nitrat thay vì amoni để giảm nguy cơ nhiễm bệnh.
Sử dụng nấm đối kháng: Bổ sung Trichoderma spp. vào đất hoặc trộn với phân chuồng hoai mục để cạnh tranh và ức chế sự phát triển của nấm Fusarium.
Vệ sinh vườn: Loại bỏ và tiêu hủy các cây bị bệnh ngay lập tức để ngăn chặn sự lây lan. Thu gom tàn dư thực vật sau thu hoạch và đốt hoặc xử lý đúng cách để tiêu diệt nguồn bào tử nấm.
Khử trùng hạt giống và đất Xử lý hạt giống trước khi gieo bằng các chất khử trùng chuyên dụng để tiêu diệt mầm bệnh.Khử trùng đất bằng phương pháp phủ bạt nhựa đen dưới ánh nắng mặt trời trong ít nhất một tháng để tiêu diệt nấm còn tồn tại trong đất.
Sử dụng phòng ngừa nấm bệnh: Để phòng ngừa và kiểm soát nấm, sử dụng thuốc đặc trị là một biện pháp hiệu quả. RILDZOMIGOL SUPER 68WG là sản phẩm được chuyên gia khuyến nghị với tác dụng nổi bật trong việc phòng trừ Fusarium. Với ưu điểm mang lại hiệu quả nhanh, tiêu diệt bào tử nấm và ngăn ngừa lây lan, an toàn cho cây trồng và ít ảnh hưởng đến môi trường.
Chọn giống kháng bệnh: Sử dụng các giống cây trồng có khả năng kháng bệnh Fusarium, đặc biệt với những cây nhạy cảm như sầu riêng, tiêu, và cà phê. Ưu tiên giống từ các nhà cung cấp đáng tin cậy, đảm bảo sạch bệnh.
Luân canh cây trồng: Tránh trồng liên tục một loại cây trên cùng một diện tích, đặc biệt các loại dễ nhiễm Fusarium. Thực hiện luân canh với cây trồng ít bị Fusarium tấn công như cây họ đậu để giảm mật độ nấm trong đất.
Bài viết đã cập nhật các thông tin chi tiết về nấm fusarium đến với bà con nông dân. Hy vọng rằng, những chia sẻ trên này sẽ giúp bà con hiểu rõ hơn về loại nấm này để bảo vệ cây trồng của mình, tăng năng suất và chất lượng nông sản. Chúc bà con một mùa vụ bội thu và thành công!